VH- Tại hội thảo góp ý dự thảo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học do Thường trực Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM tổ chức mới đây, trong số các nội dung còn chưa thống nhất, nhiều ý kiến tập trung bàn luận về điều kiện để chuyển đổi “trường đại học” thành “đại học”, việc có nên tiếp tục duy trì mô hình đại học Quốc gia hay không?

 Với quy định đại học phải là trường đào tạo đa lĩnh vực, thì các trường đại học đào tạo sức khỏe sẽ không thể trở thành đại học. Ảnh: Sinh viên Trường đại học Y dược TP.HCM

Trường đại học mở rộng đa lĩnh vực sẽ trở thành đại học?

Liên quan đến điều kiện để chuyển đổi “trường đại học” thành đại học, nhiều đại biểu băn khoăn với quy định trong dự thảo luật. Theo dự thảo, khái niệm “Trường đại học, học viện là cơ sở giáo dục đại học đào tạo đơn lĩnh vực hoặc đa lĩnh vực”, còn “Đại học là cơ sở giáo dục đại học đa lĩnh vực, trong đó có ít nhất 5 lĩnh vực chuyên ngành và hai ngành khoa học cơ bản đào tạo đến trình độ tiến sĩ, có các trường đại học thành viên, viện nghiên cứu thành viên và một số đơn vị trực thuộc khác”, PGS.TS Trần Diệp Tuấn, Hiệu trưởng Trường đại học Y Dược TP.HCM, cho rằng: “Theo dự thảo này, đại học phải là trường đào tạo đa lĩnh vực. Nếu hiểu theo nghĩa nào đó thì các trường đào tạo sức khỏe như chúng tôi sẽ không bao giờ trở thành một đại học. Trên thế giới có những đại học dù chỉ đào tạo chuyên ngành sức khỏe nhưng vẫn là đại học gồm 4 trường. Vậy thì khái niệm đại học có phù hợp không?”.

Cùng băn khoăn với cách giải thích này trong dự thảo, PGS.TS Nguyễn Văn Áng, Phó hiệu trưởng Trường đại học Văn Lang, nói rằng nếu hiểu theo dự thảo này, Trường đại học Văn Lang muốn trở thành đại học phải thành lập một số trường trong trường thì có nên không? Nên đặt ra các tiêu chí các trường phấn đấu đạt được thì trở thành đại học. GS Phạm Phụ, Trường đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM) có nhiều trăn trở về khái niệm “Đại học quốc gia”. Theo ông, đại học này ban đầu được tạo nên là một đại học đa ngành, đa lĩnh vực nhưng lại được ghép từ nhiều trường đào tạo chuyên ngành. Qua thời gian tồn tại, mô hình này cũng chưa phát huy được nhiều. “Trước hết nên để đại học quốc gia thành một hiệp hội, tạm thời cho phép các trường đại học thành viên được lập hội đồng trường và giao quyền tự chủ”, GS Phụ nêu quan điểm.

Nhiều ý kiến cho rằng, quan niệm đại học là một trường đại học lớn là chưa đúng, vì không thể một trường đại học cứ mở rộng đa lĩnh vực để trở thành đại học. Bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT, cho biết sẽ ghi nhận và đề nghị xem xét lại điều kiện từ trường đại học thành đại học cần có trường thành viên.

Việt Nam chưa có trường đại học không vì lợi nhuận

Liên quan đến mảng tài chính trong dự thảo, các chuyên gia cho rằng Luật Giáo dục đại học hiện mất cân đối về mảng tài chính. Nếu không khai thác tốt mảng này, giáo dục đại học Việt Nam sẽ không thể đuổi kịp thế giới. Hiện, bình quân mức đầu tư cho mỗi sinh viên trên thế giới tương đương GDP bình quân thu nhập đầu người của quốc gia. Tuy nhiên, ở Việt Nam mức đầu tư này rất thấp. Các nước trên thế giới đã giải quyết vấn đề này bằng cách phát triển quỹ tín dụng sinh viên, tăng tỷ lệ đại học tư thục. Sinh viên có thể vay tiền đi học đến 10- 20 năm sau trả dần. Theo GS Phạm Phụ, mảng tài chính hết sức quan trọng nhưng lại gần như không có gì trong dự thảo luật. Trong khi đây là điều kiện tiên quyết để cải cách giáo dục đại học. Các mảng khác thì lại quá chi tiết cho thấy luật mất cân đối.

Một số đại biểu cho rằng với các quy định hiện nay rất khó cho việc phát triển các trường đại học tư thục. Ở Việt Nam chưa có hình thức tặng, cho các trường đại học nên chưa có trường đại học không vì lợi nhuận, phần lớn nhà đầu tư vào trường là vì lợi nhuận. Sự không rõ ràng trong khái niệm nên nhiều người không dám đầu tư vào giáo dục đại học. Về thuật ngữ trường hoạt động không vì lợi nhuận, Bà Nguyễn Thị Kim Phụng lý giải: “Nếu như ở nước ngoài, trường phi lợi nhuận hoàn toàn là sự hiến tặng của các nhà đầu tư cho cộng đồng xã hội và trở thành sở hữu cộng đồng. Còn ở đây chúng ta vẫn gọi đó là trường tư thục mà hoạt động không vì lợi nhuận. Có nghĩa rằng về mặt sở hữu trường vẫn sở hữu các nhà đầu tư, chỉ có điều tài sản ăn nên làm ra, chênh lệch giữa thu chi thì hoàn toàn để lại xây dựng trường chứ không chia lãi cho các nhà đầu tư”.

Trước nhiều vấn đề còn gây tranh cãi, các chuyên gia giáo dục đã mạnh dạn đề nghị nên hoãn thông qua dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học để tiếp tục hoàn thiện. Theo dự kiến, dự thảo sẽ được hoàn thiện để thông qua tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa 14 sắp tới. 

THUỲ TRANG